BOŞ GEBELİK (SU GEBELİĞİ, BLIGHTED OVUM), ANEMBRİYONİK GEBELİK) NEDİR?:

Halk arasında su gebeliği olarak da adlandırılan bu durumda gebelik kesesini oluşturan zar ve plasenta oluşurken bu yapıların içinde bebek (embriyo) bulunmaz. Tanısı ultrasonda embriyo ve kalp atımlarının görülmesi gereken haftalarda görülememesi yani kesenin boş olarak izlenmesi ile konur. İçerisi tamamen boş görünen gebelik kesesi simsiyah görünür bu nedenle boş gebelik denir, içi sıvı dolu olduğundan su gebeliği olarak da adlandırılır. Boş gebelikte (su gebeliğinde) belirtiler: Boş gebelik genellikle rutin gebelik muayeneleri sırasında hiçbir şikayet yokken tesadüfen saptanır. Bazen hasta lekelenme, kanama gibi şikayetlerle başvurabilir. Tanıda ultrason görüntüsü çok önemlidir. Sadece hastanın belirtilerine bakarak gebeliğin boş gebelik olduğunu anlamak mümkün değildir.

Boş gebelik ne zaman belli olur?: Gebelik kesesinin yeterince büyümesine rağmen hala bebek oluşmamışsa boş gebelik olduğu net belli olmuş demektir, bu nedenle gebelik kesesi yeterince büyümeden teşhis konulamaz. Boş gebelik ile çok erken dönemdeki normal bir gebeliği ayırdetmenin en önemli yolu kese içinde yolk kesesi adı verilen yapının izlenmesidir. Yolk kesesi varlığı gebeliğin boş gebelik olmadığının en önemli belirtisidir. Öte yandan kesenin ultrasondaki görüntüsü de bu iki durumun ayrımında yol gösterici olabilir. Teorik olarak son adet tarihinden yaklaşık 5 hafta geçen durumlarda transvajinal ultrasonografi ile fetus görülebilmelidir. Bunun gerçekleşmediği durumlarda ise boş gebelik tanısı koymak için aceleci davranmak çok yanlış bir yaklaşım olacaktır. Bu gibi bir durum varlığında en azından bir hafta beklenerek durumun gidişatı hakkında yeterli bilgi edinilmelidir. Gebelik kesesinin etrafında düzensiz bir sıvı görünümü olabilir. Bu görüntü implantasyon yani gebeliğin rahim içine yerleşmesi sırasında ortaya çıkan kanamayı yansıtır. Gebelik kesesi en erken kan beta hCG değeri 1000-3000 IU/mL düzeyine ulaştığında görülebilir. Bu dönemde gebelik 2-5 günlük bir adet gecikmesi vardır ve kesenin çapı yalnızca 2-4 mm civarındadır. Gebelik kesesinin ortalama çapı ölçülerek gebelik yaşı yaklaşık olarak hesaplanabilir. Kese günde ortalama 1.1 mm büyüme gösterir. Kesedeki büyüme ile kan beta hCG değerleri 8. gebelik haftasına kadar paralellik gösterir. Gebelik yaşının saptanmasında gebelik kesesi 6. haftaya kadar kullanılabilir. Bu dönemden sonra embryo görülebildiğinden hesaplamalarda kese çapı yerine embryo uzunluğu kullanılmalıdır. Abdominal yoldan yapılan ultrasonografide gebelik kesesi yaklaşık 1 hafta daha geç görülebilir. Gebelik kesinin sınırlarının düzensiz olması ya da uterus içinde aşağıda yerleşmesi olumsuz bir bulgudur ve gebeliğin düşükle sonuçlanabileceği şeklinde yorumlanabilir.
Yolk sac:Gestasyonel kese ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra yolk kesesi (yolk sac) adı verilen oluşum ortaya çıkar. Yolk sac gestasyonel kese içinde ikinci ve daha küçük bir kese olarak gebeliğin yaklaşık 5. haftasında izlenebilir. Yolk sac’ın kesin işlevi aydınlatılamamakla birlikte erken gebelikte bebeğe ait kan hücrelerinin yapımından sorumlu olduğu düşünülmektedir. Gestasyonel kese çapı transvajinal ultrasonografide 10 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir. Bu oluşumun izlenmesi gebeliğin normal olduğu şeklinde yorumlanır. Yolk kesesinin izlenmesi gebeliğin içinde embryo içermeyen boş gebelik olmadığını kanıtlar. Karından yapılan ultrasonografide ise gebelik kesesi çapı 20 milimetreye ulaştığında yolk kesesi izlenmelidir. Gebelik kesesi 13 milimetreden büyük olduğu halde yolk kesesinin görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik kaybı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Yolk kesesinin çapının 5.6 milimetreden büyük olması da olumsuz bir bulgudur. Yapılan çalışmalar böyle bir durum varlığında anormal gebelik riskinin yükseldiğini göstermektedir.
Embryo:Yolk kesesinin izlenmesinden çok kısa bir süre sonra bu kesenin alt kenarında bir kalınlaşma şeklinde embryo görülmeye başlar. Bu oluşuma fetal kutup (fetal pol, fetal pole) adı verilir. Uzunluğu yaklaşık 2-4 milimetredir ve 5.7-6.1 gebelik haftasına denk gelir. Gestasyonel kese çapı 16-18 milimetreye ulaştığında embryo görülebilir hale gelir. Gebelik kesesi 20 milimetreden büyük olduğu halde embryonun görülmemesi olumsuz bir bulgudur ve erken gebelik kaybı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. 
Kalp atımları: Embryo uzunluğu 5 milimetreye ulaştığında yüksek çözünürlüklü ultrasonografide bebeğin kalp atımları embryonik yapı içinde kıpırtı şeklinde izlenebilir. Bu dönem yaklaşık 6.2 haftaya denk gelir. Nadiren 5 milimetreden küçük embryolarda da kalp atımları izlenebilmektedir. Abdominal ultrason incelemesinde ise embryo boyu 9 milimetreye ulaştığında izlenebilir. Bu kadar erken dönemde kalp atımlarının izlenememesi gebeliğin anormal olduğu anlamına gelmez. Böyle bir durumda yaklaşık 1 hafta sonra tekrarlanan ultrason incelemesinde sağlıklı bir gebelikte fetal kalp atımları izlenmelidir. 7 haftalık bir gebelikte fetal kalp atımlarının görülmemesi missed abortus (atlanmış düşüş) olarak tanımlanır.

Boş gebeliğin tedavisi: Tedavisinde kürtaj ile boş gebeliğin alınması gerekir. Nadiren tamamen düşük (komplet abortus) gerçekleşir ise kürtaja gerek kalmayabilir. Boş gebelik geçirdikten sonra tekrar hamile kalmak: Tekrar hamile kalmak için 2-3 ay beklemek ve bu sürede korunmak yeterlidir. Bu süreden önce hamile kalanlarda bir problem geliştiği gösterilmemiştir ancak yine de annenin toparlanması için en az 2 ay korunması önerilir. Tekrar gebe kalmak kaç ay alır sorusunun cevabı hiç gebe kalmamış bir kadın ile aynıdır. Bir kaç ay da sürebilir, 1 yıl kadar uzun da sürebilir.

Boş gebelik gebelik testinde çıkar mı?: Boş gebelik olup olmadığı gebelik testi değerlerine bakarak anlaşılamaz çünkü idrarda ve kanda gebelik testi (B-HCG testi) pozitif çıkar yani gebelik olduğunu gösterir. B-HCG yani kanda gebelik testi değerinin yüksek veya düşük çıkması boş gebelik olduğunu gösteremez.

Dış gebelik ve boş gebelik arasındaki fark nedir? Aynı mı?: Tamamen ilgisiz ve benzemeyen durumlardır. Her ikisinde de gebeliğin büyümesi ve bebek doğurulması imkansızdır (dış gebelikte çok çok nadir olabilir). En önemli fark; boş gebeliğin rahmin içerisinde dış gebeliğin rahmin dışında oluşmasıdır. Dış gebelik en sık tüp içerisinde veya yumurtalıkta karın içinde meydana gelirken boş gebelik her zaman normal gebelikler gibi rahim içerisinde oluşur. Dış gebelik tedavisinde ilaç (metotreksat) veya ameliyat (laparoskopi veya açık ameliyat) uygulanırken, boş gebelikte genellikle küretaj uygulanır. Boş gebelikte ameliyat ile karın açılması gerekmez. Dış gebelikte de bazen kürtaj işlemi uygulanabilir ancak bu gebeliğin alınması için değil teşhisin kesinleşmesi içindir. Dış gebelikte rahim dışında bulunan gebeliğin kürtaj ile alınabilmesi mümkün değildir.

2-3 kez boş gebelik yaşayanlar bebek sahibi olabilir mi?: Boş gebelik bazen birden fazla kere gerçekleşebilir. İki veya 3 kere boş gebelik olması sürekli böyle olacağı ve normal gebeliğin asla olmayacağı anlamına gelmez. Bu hastalarda tekrarlayan düşük vb.yönelik tahliller yapılır ve çoğu hasta daha sonra normal bir gebelikle bebek sahibi olabilir.

Boş gebelik ne zaman alınmalı?:  teşhisi kesinse ve düşük olmamışsa rahim içerisindeki gebelik materyalinin tamamen temizlenmesi ve alınması gereklidir. Bunun için genellikle aspirasyon küretaj yöntemi kullanılır. Nadiren kanama ile birlikte boş gebelik materyali tamamen düşmüş, rahim dışına atılmış olabilir, bu durumda ultrason kontrolünde rahim içerisi tamamen temiz olduğu hiç parça kalmadığı kesin belirlenmişse kürtaj yapmaya gerek olmayabilir. Dış gebelik teşhisi kesinleştikten sonra en erken zamanda, en geç bir iki gün içerisinde küretaj uygulanmalıdır çünkü her an kanama başlayabilir.

Tüp bebekte de boş gebelik olabilir mi?. Boş gebelik (halk arasındaki diğer ismi su gebeliği) her tür gebelikte meydana gelebilir. Kendiliğinden hamile kalanlarda, ilaç veya iğne kullanarak hamile kalanlarda, aşılama yapılanlarda, tüp bebek tedavilerinde meydana gelebilir.